W sobotę (12.07.25) w ramach dni upamiętnienia 80. rocznicy Ofiar „Małego Katynia”, odbyło się uroczyste otwarcie Domu Pamięci Obławy Augustowskiej.
Obchody rozpoczęły się przy Murze Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej, gdzie co roku w rocznicę Obławy Augustowskiej spotykają się rodziny ofiar, aby odczytać nazwiska zamordowanych przez sowietów w lipcu 1945 roku. Każdy z uczestników mógł oddać hołd, odczytując jedno z nazwisk ofiar. Następnie uroczystości przeniosły się do Bazyliki pw. Najświętszego Serca Jezusowego, gdzie nabożeństwo odprawił biskup praski Romuald Kamiński, wnuk jednej z ofiar Obławy Augustowskiej.
Po mszy rozpoczęła się część oficjalna otwarcia Domu Pamięci Obławy Augustowskiej. Odśpiewano hymn narodowy i odbyło się uroczyste podniesienie flagi państwowej. Jako pierwsza głos zabrała Helena Cieńko, córka Wincentego Kozakiewicza – ofiary Obławy Augustowskiej. Mówiła o wciąż obecnej wśród świadków nadziei na odnalezienie ciał ofiar jeszcze za ich życia.
– Nas, żyjących świadków tamtych wydarzeń, jest już coraz mniej i wraz z nami powoli gaśnie ta nadzieja. Dlatego z głębi serca dziękuję wszystkim, którzy przyczynili się do powstania Domu Pamięci Obławy Augustowskiej (…). Dzięki wam jest szansa, że ta tragedia nie stanie się tylko statystyką, wpisem w podręczniku historii – powiedziała.
Dom Pamięci mieści się w tzw. „Domu Turka” – budynku o wyjątkowo bolesnej historii. Kamienica zawdzięcza swoją nazwę popularnej cukierni „Ankara”, prowadzonej w latach 30. XX wieku przez Kamila Tiakosza, bośniackiego imigranta zwanego „Turkiem”. Mroczna historia budynku rozpoczęła się w 1940 r., gdy został zajęty przez NKWD. W latach 1945–1956 mieścił się tu Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego. W podziemiach działał areszt, w którym brutalnie przesłuchiwano i torturowano przeciwników reżimu, w tym osoby zatrzymane podczas Obławy Augustowskiej. Budynek został zakupiony w 2021 r. przez Instytut Pileckiego, a następnie odrestaurowany i dostosowany do funkcji muzealnych. Na placu przy tym budynku jest tzw. Mur Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej, na którym widnieją imiona i nazwiska 513 zamordowanych w Obławie osób, których dane zostały potwierdzone przez badaczy historyków.
Wystawa w Domu Pamięci przedstawia relacje świadków Obławy i wskazuje jej głównych sprawców. Symboliczny podział na ofiary–świadków–sprawców daje możliwość lepszego zrozumienia historii tej zbrodni. Zwiedzający mogą zobaczyć zachowane wydrapane przez więźniów napisy na ścianach w części piwnic. Można tu znaleźć odpowiedzi na wiele pytań, które dotyczą wydarzeń z lipca 1945 r.
Uroczystości poświęcenia i otwarcia Domu Pamięci Obławy Augustowskiej w Augustowie zorganizował Instytut Pileckiego przy współudziale władz samorządowych i powiatowych Augustowa, Klubu Historycznego im. AK w Augustowie, Bazyliki pw. NSJ, ZHP Augustów, Związku Sybiraków – Oddział w Augustowie, 1. Batalionu Saperów w Augustowie, Augustowskich Placówek Kultury, Wojskowego Biura Historycznego.
Foto: Diecezja Ełcka/Instytut Pileckiego
